Er zijn circa 120.000 mensen werkzaam in culturele en creatieve sector. Wij maken samen uit wat de culturele en creatieve sector is en hoe we werken. Dat betekent dat we van elkaar afhankelijk zijn én dat we elkaar kunnen versterken.
Wat draag jij bij aan het collectieve belang van de sector? Ben je lid van een vereniging? Kom je naar bijeenkomsten? Door bijvoorbeeld lid te zijn van een branchevereniging kun je al bijdragen aan het waarmaken van collectieve belangen.
Jouw resultaten
Er zijn circa 120.000 mensen werkzaam in culturele en creatieve sector. Wij maken samen uit wat de culturele en creatieve sector is en hoe we werken. Dat betekent dat we van elkaar afhankelijk zijn én dat we elkaar kunnen versterken.
Wat draag jij bij aan het collectieve belang van de sector? Ben je lid van een vereniging? Kom je naar bijeenkomsten? Door bijvoorbeeld lid te zijn van een branchevereniging kun je al bijdragen aan het waarmaken van collectieve belangen.
Vraag van
Vertrouwen
Fair practice stopt niet bij de rand van de eigen praktijk. We zijn allemaal onderdeel van een grotere keten en een alles omvattend ecosysteem, en in die zin van elkaar afhankelijk. Coöperatief handelen levert op de lange duur voor iedereen meer op dan concurrentie. Beter nog is het om holistisch te denken. De ene keer spring je voor een collega in de bres, de andere keer ga je voor een ideaal de barricade op. Dat zorgt voor empowerment, niet alleen van de ander maar ook van jezelf omdat je onderdeel bent van een groter geheel.
De Fair Practice Code is gestoeld op solidariteit. Hij is opgesteld door vertegenwoordigers van alle disciplines. Hij wordt door ons allen gedragen en uitgedragen. De code laat zien waar we voor staan.
Solidariteit vraagt wel om actieve bijdragen. Dat je bijvoorbeeld lid wordt van een vakbond of platform die stem geeft aan de hele groep en lobby voert in het gezamenlijk belang.
Links met handige informatie:
Vraag van
Toezicht
De Fair Practice Code verwijst ook naar de Governance Code Cultuur. De Governance Code Cultuur is een gedragscode die culturele organisaties aanbevelingen geeft voor normen en werkwijze als het gaat om goed bestuur en toezicht. Het naleven van deze code is een voorwaarde voor veel cultuursubsidies. Als je opdrachtgever bent vanuit een culturele instelling dan is de Governance Code Cultuur ook op jou van toepassing. De Governance Code Cultuur/Cultuur en Ondernemen geeft hier tips voor Besturen in (corona)crisistijd.
Links met handige informatie:
Vraag van
Inclusie
De Fair Practice Code stimuleert diversiteit en inclusiviteit in de culturele en creatieve sector. De code verwijst naar de Code Diversiteit & Inclusie en vormt er een aanvulling op. De sector wil en moet meer ruimte bieden, aan iedereen, en is gebaat bij een betere afspiegeling van de diversiteit die de bevolkingssamenstelling laat zien. Het gaat hierbij niet alleen over culturele of etnische achtergrond, maar ook over gender, seksuele geaardheid, leeftijd, kennis en vaardigheden en sociaaleconomische achtergrond.
De normalisatiedrempel hebben we nog niet bereikt. Heb jij een divers netwerk? Hoe kun je jouw netwerk vergroten?
Links met handige informatie:
- Bekijk video over diversiteit en inclusiviteit
- Code Diversiteit en inclusie
- Yassine Boussaid, directeur van theater De Meervaart in Amsterdam Osdorp: “Geef een keer iemand die uit de urban arts komt de kans om een theater te runnen. De top van culturele instellingen kan wel meer diversiteit gebruiken.”
- Filmregisseur Norbert ter Hall: “Diversiteit maakt het leuker, scherper en dus beter”.
Vraag van
Transparantie in financiën
De Fair Practice Code wil openheid binnen de sector stimuleren waardoor vragen over projectbudgetten, beloningen, tarieven, en salarissen op een laagdrempelige manier besproken worden. Openheid draagt eraan bij om ongelijkheid op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Daarvoor is het belangrijk dat je laat zien wat je doet om de Fair Practice Code toe te passen, waar dat nog niet lukt en hoe dat komt.
Transparantie kost moeite en moed. Je stelt jezelf ermee open voor onderzoek en kritiek, wat best lastig is als het gaat om gevoelige onderwerpen als de hoogte van beloningen. Maar als je opereert met open vizier kom je voor minder onplezierige verrassingen te staan. Je straalt het imago uit van een betrouwbare en solide partner, klant of opdrachtnemer. En in het geval van conflict kunnen de problemen veel sneller worden gepareerd. Maar niet iedereen hoeft het achterste van zijn tong te laten zien: bijvoorbeeld jong opdrachtnemers voelen zich daar niet altijd prettig bij.
De opdrachtnemers die in opdracht van jou werken bepalen uiteindelijk zelf voor welk tarief ze werken. Zelfs als dat een tarief is dat onder de honorarium- of cao-richtlijnen ligt. Het is transparant om dit zichtbaar te maken dat de opdrachtnemer hiermee ook bijdraagt en investeert in het project. Als het produceren van kunst en cultuur onder de marktprijs echter de norm wordt, verzwakt dat de arbeidsmarktpositie van de opdrachtnemer én van anderen in dezelfde positie. Dit heeft uiteindelijk een negatieve invloed op de gehele arbeidsmarkt en schept onrealistische verwachtingen bij de financiers van kunst en cultuur.
In het Handboek instellingen verantwoording cultuursubsidies 2017-2020 zijn richtlijnen opgenomen voor financiële verantwoordingen. In het kader van de Fair Practice Code zijn deze richtlijnen nog verder specifiek te maken.
Je kunt als opdrachtgever openheid in de sector stimuleren door transparant te zijn over gehanteerde vergoedingen, ook (en juist) in gevallen dat ze (nog) onder de honorarium- of cao-richtlijnen liggen. Gegevens over de financiën en prestaties bieden belangrijke informatie met betrekking tot ontwikkelingen in de sector.
Links met handige informatie:
Vraag van
Vertrouwen
Codes en richtlijnen zijn handreikingen om samen tot eerlijke werkomstandigheden te komen. Kunst produceren vraagt maatwerk. Geen enkel proces is hetzelfde. De uitkomst ervan is bijna nooit volledig te voorspellen en het resultaat is niet geheel kwantitatief meetbaar. Daarom is het, naast het maken van goede afspraken over de randvoorwaarden en arbeidsomstandigheden, essentieel om vertrouwen in de ander te hebben en van de ander te krijgen. Subsidiegevers tonen zich steeds meer bewust van de papierlast die verantwoording met zich meebrengt. Er wordt steeds vaker gemonitord op kwalitatieve doelstellingen en subsidieprocedures zijn vereenvoudigd en versneld.
Om de Fair Practice Code succesvol in praktijk te brengen is het van belang dat opdrachtnemers en opdrachtgevers doorlopend uitwisselen wat goed opdrachtgeverschap en goed opdrachtnemerschap voor hen betekenen. Dat creëert wederzijds begrip voor de positie waar de ander zich in bevindt en helpt om de samenwerking te professionaliseren. Daar leren alle betrokken partijen van.
De Fair Practice Code biedt jou als opdrachtgever handvatten om het gesprek aan te gaan met je opdrachtnemer. Lees de code en haal er onderwerpen uit die op de samenwerking met jouw opdrachtnemer van toepassing zijn.
Hoe bespreek je verbeterpunten op een manier die voor beide partijen prettig en constructief is? Het kunnen geven en ontvangen van feedback is daarbij belangrijk, bijvoorbeeld binnen een project of met opdrachtnemers. Feedback is een hulpmiddel om de ander te laten zien wat jij hebt waargenomen, wat het effect is en wat jij ermee wil. De afronding van een opdracht creëert een goed moment om de samenwerking nog eens te bespreken en te benoemen wat een volgende keer misschien beter kan. Bespreek naast eerlijke beloning ook de werkdruk, solidariteit, duurzaamheid, diversiteit.
Links met handige informatie:
Vraag van
Professionalisering / Duurzame inzetbaarheid
Ontwikkelingen in je vakgebied vragen vaak om nieuwe kennis en vaardigheden. De kans dat je ook als opdrachtgever te maken krijgt met nieuwe disciplines, nieuwe creatieve professionals en andere sectoren is groot. Daarom is het belangrijk om je professionele kennis en vaardigheden te blijven ontwikkelen.
Denk ook na over je eigen professionele ontwikkeling en gun jezelf en je opdrachtnemers de tijd en aandacht voor reflectie op eigen functioneren, ambities en scholing. Een succesvolle carrière begint bij het weten wie je bent en het (her)kennen van je eigen kwaliteiten. Zelfreflectie en het inzetten van je persoonlijke kwaliteiten spelen een belangrijke rol bij het ontwikkelen van jouw kennis en vaardigheden.
Bij een meer duurzame carrière hoef je geen roofbouw op jezelf te plegen. Bespreek dit ook eens met je opdrachtnemers! In 2020 is het PPO Werktuig opgezet. Dit werktuig co-financiert ontwikkelplannen van werkenden in de sector. Ook diverse fondsen hebben regelingen opgetuigd die eenzelfde doel dienen.
Duurzaamheid treft ook het werk zelf. Bij een streven naar kwaliteit hoort zorg en aandacht. Je wil je creativiteit en die van je opdrachtnemers/makers niet opbranden voordat het resultaat ervan goed en wel heeft kunnen landen. Een minder hoge omloopsnelheid betekent ook minder verbruik van grondstoffen en een lagere afvalproductie.
Links met handige informatie:
Vraag van
Veilig en gezond werken / Vertrouwen
De Fair Practice Code streeft naar een veilige en gezonde werkomgeving voor alle werkenden in de culturele en creatieve sector. Onder veilig en gezond werken valt bijvoorbeeld het voorkomen van lichamelijke en geestelijke overbelasting, het beperken van de kans op ongelukken en het tegengaan van ongewenst gedrag.
Als opdrachtgever ben je verantwoordelijk voor een veilige en gezonde werkomgeving voor alle werkenden. Ook voor je opdrachtnemers. Daarom is het van belang om goed op de hoogte te zijn van mogelijke risico’s als werkdruk, ongewenst gedrag, veiligheidsrisico’s of beroepsziekten en de maatregelen die je ertegen kunt nemen.
De Inspectie SZW heeft verschillende zelftests ontwikkeld over onderwerpen die te maken hebben met veilig en gezond werken. De zelftests zijn in eerste instantie bedoeld voor werkgevers met werknemers in dienst, maar ook als opdrachtgever kun je er voorbeelden uit halen die op jouw relatie met een opdrachtnemer van toepassing zijn.
Links met handige informatie:
Vraag van
Auteursrechten
Wanneer iemand bijvoorbeeld een schilderij, muziekstuk, prototype of gedicht maakt is het niet de bedoeling dat een ander er zomaar mee aan de haal gaat. Daarom is het auteursrecht in het leven geroepen. De Fair Practice Code stimuleert de redelijke verdeling van verdiensten van een product of dienst onder alle betrokkenen. Platform Makers, het samenwerkingsverband van beroepsorganisaties en vakbonden voor auteurs en artiesten, heeft twee informatieve animatievideo's hierover gemaakt.
Als opdrachtgever krijg je als gebruiker te maken met auteursrecht. Je kan iemand inhuren om een nieuw werk te maken of je wilt gebruik maken van een bestaand werk. Bij sommige makers helpt de strikte toepassing van het auteursrecht niet echt bij het promoten en verspreiden van hun werk. Creative Commons biedt in dergelijke gevallen een reeks – gratis – licenties.
Mocht zich een geschil voordoen over eigenaarschap, bronvermelding en rechtenafdracht dan kan de geschillencommissie Auteurscontractenrecht helpen om op een laagdrempelige manier geschillen af te wikkelen.
Links met handige informatie:
Vraag van
Bescherming tegen arbeidsriscio's
Iedere werkende krijgt tijdens zijn of haar carrière te maken met een aantal risico’s zoals ziekte, arbeidsongeschiktheid en werkloosheid. Daarnaast is er voldoende inkomen nodig als je te oud bent om te werken. Opdrachtnemers moeten dit altijd zelf regelen. Je kunt je wel afvragen of je aan je opdrachtnemers een voldoende opslag op het honorarium geeft dat hen in staat stelt zich te verzekeren tegen deze risico’s en om reserveringen te maken voor zijn professionele ontwikkeling e.d.
Links met handige informatie:
- Praktische informatie BeroepKunstenaar.nl
- Website Sociale Verzekeringsbank: Algemene Ouderdomswet (AOW)- uitkering
- Informatie over pensioenregeling voor zelfstandigen op de website van de Rijksoverheid
Links met handige informatie:
Vraag van
Eerlijke vergoeding
Fair pay is een van de drie onderliggende principes van de Fair Practice Code. Alleen bij eerlijke betaling zijn arbeidsrelaties duurzaam. Gelijke betaling voor gelijke arbeid is een voorwaarde voor solidariteit. Salarissen en tarieven moeten bepaald worden op een manier die inzichtelijk en transparant is. En vertrouwen tussen opdrachtgever en -nemer, werknemer en -gever is essentieel op beloning als fair te ervaren. Fair share is het tweede principe van de code. Worden de middelen eerlijk verdeeld?
Het volgen van bestaande richtlijnen voor vergoedingen en het maken van goede werkafspraken zijn belangrijke uitgangspunten van de Fair Practice Code. Als opdrachtgever kan je met je opdrachtnemers afspraken maken met behulp van een honorariumrichtlijn. Soms is er (nog) geen richtlijn beschikbaar en moet je in overleg een tarief bepalen, waarbij mogelijk het doorberekenen van een salaris uit een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) kan helpen. Bedenk je ook of de werkelijke inzet van uren in de buurt komt van het aantal te honoreren uren, en maak daar transparante afspraken over. Leg afspraken vast. Welke van de opties je ook kiest, de afspraken die je samen met je opdrachtnemer maakt leg je vast in een opdrachtovereenkomst.
In deze coronacrisis zijn er bijzondere maatregelen. Het kabinet komt de culturele en creatieve sector tegemoet met verschillende maatregelen voor de geleden schade. Op de website van Kunsten '92 kun je meer lezen over de actuele ontwikkelingen. Kijk voor de laatste informatie over de steun- en herstelpakketten altijd op de website van de Rijksoverheid.
Links met handige informatie: